System effect ของ พัดลม (Fan) หมายถึงผลกระทบที่ระบบท่อลม (duct system) มีต่อปริมาณลมและแรงดันที่พัดลมจริง ๆ สามารถจ่ายได้เมื่อทำงานร่วมกับท่อจริง ไม่ใช่ค่าที่วัดจากเส้นโค้งพัดลม (Fan Curve) เพียงอย่างเดียว
🔹 หลักการ
• พัดลมถูกทดสอบที่โรงงานภายใต้ มาตรฐาน AMCA โดยสมมติว่ามีการต่อท่อที่ “สมบูรณ์แบบ” (ideal condition)
• แต่เมื่อไปติดตั้งจริง มักมี ความไม่สมบูรณ์ เช่น
• ไม่มีท่อตรงก่อนเข้าพัดลม (Inlet Condition)
• ไม่มีท่อตรงหลังออกพัดลม (Outlet Condition)
• มีอุปกรณ์ขัดขวาง เช่น Elbow, Damper, Transition ใกล้พัดลมเกินไป
สิ่งเหล่านี้จะทำให้เกิด System Effect Factor (SEF) = การสูญเสียแรงดันเพิ่มเติมที่ไม่ได้อยู่ใน Fan Curve
🔹 ผลกระทบ
- แรงดันสูญเสียเพิ่ม (Extra Static Pressure Loss)
→ พัดลมต้องทำงานหนักขึ้น แต่ลมจริงออกมาได้น้อยกว่าที่ออกแบบ - ปริมาณลมลดลง (Reduced Airflow, CFM)
→ เพราะ Fan Curve จะ “เลื่อนลง” จากค่าที่ทดสอบ - เสียงและการสั่นสะเทือน (Noise & Vibration)
→ เนื่องจากการไหลของลมไม่เรียบและเกิด turbulence ใกล้ตัวพัดลม
🔹 วิธีป้องกัน
• ติดตั้ง ท่อตรง (Straight Duct) ก่อน–หลังพัดลมตามมาตรฐาน (ASHRAE / SMACNA แนะนำ)
• Inlet: ยาว ≥ 2–3 เท่าของ Hydraulic Diameter
• Outlet: ยาว ≥ 3–5 เท่าของ Hydraulic Diameter
• ใช้ Bellmouth, Guide vane ช่วยปรับการไหล
• หลีกเลี่ยงการวาง Elbow, Damper ใกล้พัดลม
• ในการคำนวณ ต้อง บวกค่า SEF เข้าไปใน External Static Pressure (ESP) ของพัดลม
🔹 สรุปสั้น
System Effect = ค่าการสูญเสียแรงดัน “พิเศษ” ที่เกิดจากการติดตั้งพัดลมไม่ถูกต้อง → ทำให้ CFM จริงน้อยกว่าที่ Fan Curve บอก → ต้องพิจารณาเผื่อในงานออกแบบ