การออกแบบ ระบบอัดอากาศบันไดหนีไฟ (Stair Pressurization System)

มีจุดประสงค์หลักเพื่อป้องกันไม่ให้ควันไฟเข้ามาในโถงบันไดหนีไฟขณะเกิดเพลิงไหม้

โดยใช้การอัดอากาศให้มีความดันสูงกว่าพื้นที่อื่น เพื่อให้ควันไม่สามารถแพร่เข้ามาได้

✅ แนวทางการคำนวณและออกแบบระบบอัดอากาศบันไดหนีไฟ (ตามมาตรฐาน NFPA 92 / ASHRAE / มยผ.)

1. กำหนดค่าความดันต่าง (Pressure Differential)

สถานการณ์ ค่าความดันที่แนะนำ
ไม่มีลมรั่ว (Static) 12.5 – 50 Pa
มีการเปิดประตู (Dynamic) ≥ 12.5 Pa ที่ประตูเปิดอยู่
ตาม มยผ. ไม่เกิน 60 Pa (เพื่อเปิดประตูได้)

⸻

2. หาปริมาณลมที่ต้องจ่าย (Airflow Rate)

2.1 แบบ Static (ไม่มีลมรั่ว)

ใช้ในกรณีอัดอากาศเพื่อรักษาความดันเมื่อไม่มีประตูเปิด เช่น:

Q = V x A

 • Q = ปริมาณลม (m³/s)
 • V = ความเร็วลมที่ช่องจ่ายอากาศ (2 – 5 m/s)
 • A = พื้นที่ช่องจ่ายอากาศ (m²)

2.2 แบบ Dynamic (มีประตูเปิด)

ต้องใช้ลมมากพอที่จะรักษาความดันแม้ประตูเปิด โดยคำนวณลมรั่วออกผ่านช่องว่างประตู

สูตร:

Q = C × A × √(2 × ΔP / ρ)

 • Q = อัตราการไหลของอากาศ (m³/s)
 • C = Discharge coefficient (ประมาณ 0.61)
 • A = พื้นที่ช่องเปิดประตู (ช่องว่างขอบบน-ขอบล่าง รวมกัน)
 • ΔP = ความต่างของความดัน (Pa)
 • ρ = ความหนาแน่นของอากาศ (~1.2 kg/m³)

หากไม่มีค่าสเปค ให้สมมุติช่องว่างรวมของประตู 2 cm x กว้าง 0.9 m = 0.018 m²

3. ระบุจำนวนประตูที่อาจเปิดพร้อมกัน
 • ปกติคำนวณกรณีเลวร้ายสุด: ประตูที่ชั้นไฟไหม้ เปิดอยู่ 1 บาน
 • ถ้าต้องการเผื่อการเปิด 2 บานพร้อมกัน ต้องคูณค่าการรั่ว 2 เท่า

4. พิจารณาความสูงของอาคาร

เนื่องจากอากาศร้อนลอยตัวขึ้น อาจต้องมีการติดพัดลม หลายจุด ตามแนวตั้งเพื่อให้ความดันสม่ำเสมอ เช่น:
 • อาคาร < 10 ชั้น: 1 พัดลมพอ
 • อาคาร > 20 ชั้น: ควรมีจุดจ่ายลมทุกๆ 5 ชั้น หรือใช้ Duct Vertical Shaft

5. คำนวณขนาดพัดลม และ Duct
ใช้ข้อมูล Q ที่ได้จากข้อ 2 ไปกำหนดขนาดพัดลม และขนาดท่อลม พร้อมคำนวณแรงดันตกคร่อม (Pressure Loss) เพื่อให้พัดลมสามารถจ่ายลมได้ที่ต้องการ

6. ระบบสำรองไฟ (Emergency Power)
ระบบพัดลมอัดอากาศต้องต่อกับ แหล่งจ่ายไฟฉุกเฉิน
และควรมีระบบควบคุมแยกต่างหากจากระบบ HVAC ปกติ

7. ระบบควบคุมและสั่งงาน
 • ควบคุมด้วย Fire Alarm System ให้พัดลมทำงานอัตโนมัติเมื่อเกิดเพลิงไหม้
 • ควบคุมแรงดันด้วย Pressure Sensor + Variable Speed Fan (VFD) เพื่อรักษาระดับแรงดันให้อยู่ในค่าที่ต้องการ

สรุป Check List ออกแบบ
 • กำหนดค่าความดันที่ต้องการ (12.5 – 50 Pa)
 • คำนวณ Q ตามช่องรั่วและประตูที่เปิด
 • เลือกพัดลมให้ได้ CFM หรือ m³/hr ตาม Q
 • พิจารณาท่อลมตามความสูงอาคาร
 • ใช้ไฟสำรอง + ระบบสั่งงานอัตโนมัติ